Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình phải làm sao? Nguyên nhân thế nào?

Tình trạng trẻ sơ sinh ngủ hay có phản xạ giật mình khiến ba mẹ lo lắng liệu bé có vấn đề gì về sức khỏe? Vì sao trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình? Đây có phải là biểu hiện của sự thiếu hụt dưỡng chất hay bệnh lý nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh?

Nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình

Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ sẽ dành nhiều thời gian cho giấc ngủ để cơ thể phát triển và thích nghi với môi trường mới. Lúc này, mẹ nên tạo điều kiện cho trẻ ngủ ngon, giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu. Trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ. Điều này có thể xảy ra do các nguyên nhân sinh lý, môi trường hoặc do bệnh lý (1). Cụ thể như sau:

1. Nguyên nhân sinh lý

Một số nguyên nhân sinh lý, môi trường gây ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ thường gặp, bao gồm:

• Phản xạ tự nhiên: Khi trẻ mới chào đời, trẻ vừa phải chuyển từ môi trường bên trong tử cung mẹ sang môi trường bên ngoài, từ đó, trẻ cần hình thành và xây dựng thêm một số phản xạ tự nhiên nhằm bảo vệ bản thân trước nguy hiểm. Trẻ sơ sinh giật mình khi ngủ là hiện tượng sinh lý bình thường. Khi nghiên cứu về sinh lý giấc ngủ của trẻ sơ sinh, người ta chia thành giấc ngủ hoạt động hay ngủ nông và giấc ngủ im lặng hay ngủ sâu. Trong giấc ngủ nông bé sơ sinh hay vặn mình, giật mình, rên “è è”, nhịp thở thường không đều. Chu kỳ ngủ ở trẻ sơ sinh rất ngắn (50 phút) khác với người lớn (90-100 phút) nên trẻ dễ bị thức giấc thường xuyên hơn. Chính vì trẻ dễ thức tỉnh nên bảo vệ trẻ không bị đột tử (SIDS: Sudden infant death syndrome). Vì trong giai đoạn ngủ nông, nhịp tim và nhịp thở không đều dễ đưa trẻ vào nguy cơ tử vong cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy những trẻ đột tử khi ngủ là những trẻ khó thức tỉnh trong giai đoạn này. Cho nên các ba mẹ đừng than phiền vì sao trẻ hay giật mình thức giấc nhé.
• Tiếng động, ánh sáng mạnh: Giật mình còn là phản ứng tự nhiên bảo vệ trẻ khi có sự thay đổi đột ngột về thăng bằng của cơ thể hoặc những kích thích như tiếng động lớn, ánh sáng mạnh… Đáp ứng này còn gọi là phản xạ moro.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Bên cạnh những nguyên nhân sinh lý, đến từ môi trường bên ngoài, khi trẻ có bất kỳ bệnh lý nào làm trẻ dễ bị kích thích hơn bình thường cũng khiến trẻ giật mình và quấy khóc nhiều hơn. Một số bệnh lý như:

• Trào ngược dạ dày - thực quản;
• Còi xương, hạ canxi máu;
• Viêm tai giữa;
• Viêm họng;
• Giun sán;
• Thiếu máu;
• Bệnh tim mạch,…

Bé sơ sinh giật mình khi ngủ liên tục có sao không? có nguy hiểm không?

Theo BS.CKII Phạm Lê Mỹ Hạnh - Trưởng khoa Sơ sinh, Trung tâm Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, trẻ sơ sinh rất dễ bị giật mình vì đây là phản ứng tự nhiên bảo vệ trẻ khi có sự thay đổi đột ngột về thăng bằng của cơ thể hoặc những kích thích như tiếng động lớn, ánh sáng mạnh… Đáp ứng này còn gọi là phản xạ moro. Phản xạ này sẽ dần biến mất sau 2 tháng và hết sau 6 tháng tuổi khi trẻ có khả năng tự giữ được đầu và não bộ dần trưởng thành giúp trẻ kiểm soát các cử động tốt hơn.

Ngược lại, những trẻ dưới 6 tháng tuổi mà không có phản xạ này là bất thường. Đây là hiện tượng bệnh lý gặp ở những trẻ sinh non, sinh ngạt, trẻ bị tổn thương thần kinh,…

Đa số các trường hợp sau giật mình, trẻ sẽ tự đi vào giấc ngủ trở lại. Tuy nhiên, một số trẻ bị giật mình quá nhiều không tự dỗ vào giấc ngủ lại được khiến trẻ ngủ không đủ giấc gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ và những người xung quanh.

Bố mẹ nên lưu ý đưa trẻ đi thăm khám sớm bởi tình trạng này có thể gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm như:

• Ảnh hưởng phát triển thể chất: Giấc ngủ sâu giúp cho trẻ hồi phục sức khỏe và phát triển toàn diện hiệu quả hơn. Phụ huynh lưu ý, trẻ sơ sinh ngủ nhiều khác hẳn với trẻ sơ sinh ngủ sâu và không mang lại các lợi ích như vậy. Bởi khi trẻ ngủ say, cơ thể sẽ kích thích tuyến yên sản xuất ra hormone tăng trưởng cao gấp 4-5 lần so với bình thường, từ đó, giúp trẻ phát triển chiều cao, tăng cân nhanh chóng. Ngược lại, khi trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật mình, chất lượng giấc ngủ giảm sút, gây ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ.
• Giảm khả năng nhận thức: Trong giai đoạn sơ sinh, não bộ của trẻ rất dễ bị tổn thương bởi các kích thích. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong trưởng thành não bộ, học hỏi và trí nhớ. Mất ngủ trong những năm đầu đời, trẻ sẽ gặp khó khăn về chú ý, kiểm soát xúc cảm và hành vi kém, trì trệ nhận thức, rối loạn chuyển hóa đưa đến béo phì sau này.

Cách chữa trị trẻ sơ sinh giật mình khi ngủ không do phản xạ tự nhiên

Tình trạng giật mình khi ngủ ở trẻ sơ sinh nên được phát hiện sớm và có phương hướng can thiệp đúng cách nhằm ngăn chặn các hệ lụy nguy hiểm. Dưới đây là một số cách chữa trị trong những trường hợp cụ thể mà bố mẹ nên biết:

1. Còi xương, hạ canxi máu

Phụ huynh nên bổ sung vitamin D và canxi theo hướng dẫn của bác sĩ và cho trẻ tắm nắng một cách hợp lý để khắc phục tình trạng này.

2. Bé bị trào ngược dạ dày thực quản hoặc bị đầy hơi

Khi bú sữa mẹ, trẻ sẽ nuốt cả không khí vào bụng gây đầy hơi, bụng phát ra tiếng ọc ạch, trào ngược dạ dày khiến trẻ nôn sữa. Do đó, khi trẻ vừa bú no, mẹ không nên cho trẻ nằm ngủ ngay mà bế bé thẳng, áp sát vào người mình và vỗ nhẹ vào lưng trẻ để trẻ ợ hơi ra ngoài trong một khoảng thời gian ngắn. Mẹ nên chia nhỏ cữ sữa ra nghĩa là uống ít sữa và uống nhiều lần để hạn chế trào ngược.

3. Bé bị viêm họng, ngạt mũi, viêm tai giữa, giun kim

Đối với các trường hợp trẻ mắc các bệnh lý như viêm họng, ngạt mũi, viêm tai giữa, giun kim,… trẻ sẽ cảm thấy khó chịu, bứt rứt trong cơ thể khiến giấc ngủ không ngon, trẻ khóc nhiều hơn. Bố mẹ nên chú ý quan sát cẩn thận và đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra ngay khi có các triệu chứng bệnh hay nghi ngờ trẻ mắc bệnh.

4. Bất thường về chức năng não

Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình do các bất thường về chức năng não. Lúc này, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán chính xác và có phương hướng điều trị phù hợp.

Làm thế nào để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ?

Để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ, bố mẹ có thể thực hiện một số mẹo dưới đây:

• Tạo không gian ngủ yên tĩnh: Trẻ sơ sinh nên được ngủ trong không gian yên tĩnh, có ánh sáng dịu, nhiệt độ thích hợp, không có mùi lạ, ẩm mốc, khói bụi, khói thuốc lá.
• Tập cách đặt trẻ xuống đúng cách: Bố mẹ nên giữ trẻ càng lâu càng tốt trước khi đặt trẻ xuống chỗ ngủ. Khi thả chúng xuống nệm, bố mẹ cần thực hiện nhẹ nhàng nhất có thể nhằm tránh tạo cho trẻ cảm giác bị ngã.
• Quấn khăn cho trẻ: Hành động quấn khăn sẽ giúp hạn chế các chuyển động của trẻ, tay chân trẻ co lại như tư thế khi còn nằm trong bụng mẹ. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy ăn toàn, dễ chịu và thoải mái hơn.
• Cho trẻ vận động nhiều hơn: Mẹ có thể tập cho trẻ duỗi tay và chân mỗi ngày để giúp mạch máu lưu thông tốt hơn, cơ thể trẻ săn chắc, khỏe khoắn hơn.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ trung tâm Sơ Sinh, bệnh viện đa khoa Tâm Anh theo địa chỉ:

Trên đây là những thông tin hữu ích về vấn đề “trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình”. Hy vọng với những chia sẻ này, bố mẹ sẽ hiểu rõ hơn về giấc ngủ của trẻ, từ đó, nhận biết sớm các triệu chứng và có phương hướng xử lý đúng cách khi trẻ gặp các vấn đề bất thường về giấc ngủ cũng như sức khỏe.